Jęczmień (hordeolum) to ogólne określenie ostrego, miejscowego zakażenia powiek. Jeśli obejmuje mieszki włosowe rzęs, powstaje zwykle na skutek zaczopowania ich ujścia oraz zakażenia gruczołów łojowych Zeissa lub gruczołów rzęskowych (potowych) Molla. Nazywany jest wówczas jęczmieniem zewnętrznym. Jeśli jęczmień rozwija się w gruczołach tarczkowych Meiboma, określa się go jako jęczmień wewnętrzny.
Niekiedy jęczmienie przechodzą w postać przewlekłą i w powiece tworzy się guzek nazywany gradówką (chalazion – gr. grad). Jest to miejscowe, przewlekłe zapalenie o charakterze ziarniniaka tłuszczowego (lipogranuloma). Mechanizm powstawania gradówek polega na przenikaniu do tarczki nadmiaru wydzieliny łojowej zgromadzonej na skutek zablokowania ujść gruczołów łojowych, co wywołuje reakcję zapalną.
