U części kobiet występuje po porodzie zwiększona wrażliwość brodawek sutkowych, określana też jako bolesność fizjologiczna. Największe jej nasilenie obserwuje się od 3 do 7 doby. Najprawdopodobniej jest wywołana przez zmiany hormonalne, ale istnieją również inne koncepcje próbujące wyjaśnić to zjawisko. Tego rodzaju bolesności nie można rozpoznać, jeśli ssanie jest nieprawidłowe lub brodawki są uszkodzone.
Uszkodzenia brodawek są najczęściej spowodowane przez nieumiejętne przystawianie dziecka do piersi. Dziecko łapie pierś zbyt płytko i ssie samą brodawkę. Nieprawidłowe przystawienie powoduje ból nawet, jeżeli nie stwierdza się na piersi widocznych uszkodzeń. Problem pojawia się już po pierwszych karmieniach i nasila się, dopóki nie zostanie skorygowana technika karmienia . Do uszkodzeń brodawek dochodzi również w przypadku nieprawidłowości w budowie jamy ustnej u dziecka. Krótkie wędzidełko podjęzykowe, cofnięta żuchwa czy nadmiernie wysklepione podniebienie utrudniają prawidłowe uchwycenie i ssanie piersi. U części matek do poranienia brodawek dochodzi w czasie nawału mlecznego, gdy dziecko próbuje uchwycić pierś z twardą, napiętą otoczką . W badaniu stwierdza się zaczerwienienie brodawek, obecność ranek o różnej głębokości i szerokości, strupów, czasem krwiaków. Poranieniom brodawek towarzyszą silne dolegliwości bólowe. Matki zwykle są przygnębione, zestresowane, zrezygnowane, mogą podświadomie unikać karmień. Jeżeli karmienie jest bolesne pomimo, że technika karmienia i sposób ssania są prawidłowe, należy rozważyć następujące przyczyny:
– zakażenie bakteryjne rany brodawki
– grzybica piersi
– zmiany alergiczne skóry np.: na mydło, krem, resztki pokarmów w buzi starszego niemowlęcia
– problemy natury psychologicznej u matek, które czują się niepewnie w swej roli, mają negatywny stosunek do karmienia piersią, doznawały molestowania seksualnego w dzieciństwie.
Co można zrobić:
1. Zbadać piersi, zwrócić uwagę na chwytliwość otoczki.
2. Ocenić technikę karmienia i mechanizm ssania, skorygować nieprawidłowości i nauczyć matkę właściwego przystawiania (dziecko musi szeroko otwierać buzię); rozpocząć rehabilitację mechanizmu ssania w jego zaburzeniach; podciąć wędzidełko, jeśli są wskazania.
3. Co zalecić matce:
- Częste karmienia, by piersi nie przepełniały się nadmiernie (problemy z właściwym przystawieniem)
- Wywołanie odruchu wypływu pokarmu przed przystawieniem dziecka do piersi np. przez ściągnięcie niewielkiej ilości pokarmu
- Rozpoczynanie karmienia od mniej bolesnej piersi
- Zmiany pozycji w czasie każdego karmienia, by ciśnienie powstające w czasie ssania było wywierane na różne partie brodawki
- Ostrożne odłączanie dziecka od piersi (włożenie palca w kącik ust pomiędzy dziąsła)
- Regularne przyjmowanie leków przeciwbólowych (paracetamol w dawce 500 mg co 4-6 godzin, nie przekraczać 4 g/dobę)
- Piersi przemywać raz dziennie delikatnym mydłem.
Jako leczenie wspomagające zaleca się:
- Smarowanie brodawek pokarmem po każdym karmieniu (pokarm zawiera czynnik wzrostu naskórka wspomagający gojenie, a także posiada właściwości przeciwbakteryjne), wietrzenie piersi
- Maści i kremy przeznaczone do stosowania na brodawki i nie wymagające zmywania, zawierające oczyszczoną, hipoalergiczną lanolinę, dekspantenol, witaminy A, D, E, alantoinę lub inne; aplikuje się je po karmieniach na osuszoną skórę cienką warstwą
- Nakładki ochronne (muszle z dużą średnicą otworu w krążku wewnętrznym), które nosi się pomiędzy karmieniami. Biustonosz musi być o rozmiar większy, by nakładka nie uciskała piersi.
- Ciepłe kompresy z przegotowanej wody lub naparu szałwii (ma działanie ściągające, przeciwzapalne)
Karmienie piersią nie powinno być bolesne. Jeżeli jest - trzeba znaleźć przyczynę
